Chưa có sản phẩm trong giỏ hàng.
Nguồn Gốc Nhật Bình Và Ý Nghĩa Nhật Bình
Nguồn Gốc Nhật Bình
Nguồn gốc của áo Nhật bình là loại áo Phi phong của triều Minh, được triều Nguyễn tiếp thu, cải cách thành kiểu áo Phi phong đối khâm với những nét riêng, rất đặc sắc. Áo có phần cổ thiết kế hình chữ nhật to bản, hai vạt được cố định bằng dây buộc, khi mặc vào thì phần trước ngực được ghép lại thành một hình chữ nhật nên mới có tên là áo Nhật bình. Khắp thân áo thường được trang trí lộng lẫy bằng các hoa văn dạng tròn dạng phụng ổ, loan ổ đan xen với các hình hoa lá, chữ Phúc, chữ Thọ… đính kim tuyến lấp lánh. Các hoa văn trang trí được sắp xếp dựa vào cấp bậc, vai vế của người mặc. Vì vậy, khi nhìn vào phần màu sắc, hoa văn của áo Nhật bình thì có thể xác định ngay được địa vị, danh phận của người mặc áo. Trừ Nhật bình dành cho bậc hoàng hậu ra, các kiểu áo Nhật bình khác ở tay áo đều có dải màu ngũ hành: lục, vàng, xanh, trắng, đỏ khiến loại trang phục này càng thêm rực rỡ.
Thứ bậc trong áo Nhật Bình của triều đại Nguyễn
Từ năm Gia Long thứ 6 (1807), triều nguyễn đã có quy định về trang phục áo Nhật bình dành cho hậu phi, công chúa, cung tần cả về màu sắc, chất liệu, hoa văn và các phụ kiện đi kèm (như kim ước, kim phượng, trâm phượng, trâm hoa).
Về màu sắc, Nhật bình của hoàng hậu dùng màu vàng chính sắc và màu cam; áo Nhật bình của công chúa dùng màu đỏ; bậc cung tần nhị giai dùng màu xích đào; cung tần tam giai dùng màu tím; cung tần tứ giai thì màu tím nhạt…
Về chất liệu thì áo Nhật bình của hoàng hậu may bằng sa sợi vàng quý giá, Nhật bình của công chúa, cung tần nhị giai, tam giai… may bằng sợi sa, nhuộm màu theo quy định.
Các loại phụ kiện đi kèm cũng phân theo thứ bậc: Hoàng hậu thì có 2 Cửu long kim ước phát, 1 Cửu phượng kim ước phát và 8 trâm phượng bằng vàng; công chúa thì có 1 Thất phượng kim ước phát và 12 trâm hoa; Cung tần nhị giai thì có 1 chiếc Ngũ phượng kim ước phát và 10 trâm hoa; cung tần tam giai thì có 1 Tam phượng kim ước phát và 8 trâm hoa; Cung tần tứ giai thì có 1 chiếc Phượng kim ước và 8 trâm cài…
Đầu thời Nguyễn, áo Nhật bình thường phối với bộ xiêm y màu tuyết bạch, đội mũ phượng tùy theo thứ bậc. Nhưng từ cuối thế kỷ XIX trở về sau, áo Nhật bình được phối với quần màu trắng, đội khăn vành to bản. Và hình thức này còn được bảo lưu đến ngày nay, đồng thời màu sắc, hoa văn trang trí của áo Nhật bình cũng phong phú, đa dạng hơn để phù hợp với nhu cầu đa dạng của cộng đồng.
Ý Nghĩa Nhật Bình
Nhật bình thuộc dạng thức áo đối khâm khoác bên ngoài áo dài tay chẽn hoặc áo tấc, được cài khuy chính giữa. Ngoài ra, nút áo tròn bằng ngọc điêu khắc tinh xảo dùng để trang trí chính là điểm đặc trưng của nhật bình so với áo phi phong nhà Minh.
Gọi là “Nhật Bình” là do phần hoa văn ở cổ áo có dạng hình chữ nhật cùng 2 viền bên ngoài. Phần tay áo được thêu hoa văn dải ngũ sắc tượng trưng cho ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ).
Nhật Bình chính là thường phục của bậc Hoàng Thái hậu, Hoàng hậu, Hoàng Quý phi và là lễ phục của các bậc từ Nhất giai phi đến Tứ giai tần, tùy phẩm cấp mà màu sắc và hoa văn có điểm khác biệt để phân định rõ ràng. Có thể kể đến nhật bình của Hoàng hậu được làm từ sa sợi vàng thêu 20 hình rồng, phượng, loan, trĩ. Ở dưới phần tà áo còn có hoa văn tam sơn thủy ba được thêu vô cùng tinh xảo.
Vào thời Gia Long, khi mặc nhật bình, hậu phi cài (đội) một loại trang sức gọi là Kim ước phát (hiện chưa rõ hình dạng). Đến thời Thiệu Trị thì thay bằng Kim phượng, và lần thay đổi cuối cùng là vào thời Nguyễn mạt, nhật bình được đi kèm với khăn vành – dạng kết hợp thường thấy nhất mà chúng ta thấy hiện nay.
Màu sắc cụ thể của áo Nhật Bình được quy định tương ứng với từng cấp bậc như sau vào năm 1807 (theo Hội điển):
Hoàng Thái hậu/ Hoàng hậu/ Hoàng Quý phi: Nhật Bình thêu bằng sa sợi vàng, có thêu phượng ổ.
Công chúa: Nhật Bình thêu bằng sa sợi đỏ thêu phượng ổ.
Nhị giai Phi: Nhật Bình thêu bằng sa sợi màu xích đào .
Tam giai Tần: Nhật Bình thêu bằng sa sợi màu tím.
Tứ giai Tần: Nhật Bình thêu bằng sa sợi màu tím nhạt t.
Bậc Hậu khi mặc Nhật Bình quấn thường làm bằng tơ bát ti màu trắng thêu rồng phượng, còn các bậc còn lại sử dụng thường làm bằng tơ bát ti màu trắng thêu loan ổ.